Jacob Mulder is geboren op 25 mei 1922 op boerderij de Morgenster in de Spijkster polder, vlakbij waar nu de Eemscentrale staat. In Spijk bezocht Mulder de openbare lagere school. …

Jacob Mulder is geboren op 25 mei 1922 op boerderij de Morgenster in de Spijkster polder, vlakbij waar nu de Eemscentrale staat. In Spijk bezocht Mulder de openbare lagere school. Hij komt uit boerengezin, met nog oudere zus en broer. Zijn broer is boer geworden op de ouderlijke boerderij. Mulder zelf wilde ook altijd boer worden.Vader begon in 1929 met bloembollenteelt, omdat de akkerbouw toen niet goed liep. Een bloementeler uit Noordwijk kwam bij hem op zoek naar goede grond. Zo begon zijn vader. Later kwamen er meer bollentelers bij. Er waren meer boeren in de provincie die op kleine schaal met tulpenbollen begonnen,. Het is arbeidsintensief handwerk en erg specialistisch, de tulp is een gevoelig gewas met veel soorten. Groningen lag geografisch te ver weg van de bollenstreek in Holland. Je mist dan contact met collega's en kennisoverdracht is er ook niet. Mulder is er desondanks mee doorgegaan, maar na de Tweede Wereldoorlog was er overproductie en kwam er teeltbeheersing en teeltrecht. De kosten werden te hoog ten opzichte van de opbrengsten. Met de opkomst van de pootaardappelteelt, de aardappeloogst en de tulpenoogst overlappen elkaar kwam aan de tulpenteelt een einde.

Mulder hield niet zo van school. hij was geen studiebol. Na de lagere school bezocht hij de vierjarige MULO in Appingedam. Daarna volgde hij de Rijkslandbouwwinterschool in Groning…

Mulder hield niet zo van school. hij was geen studiebol. Na de lagere school bezocht hij de vierjarige MULO in Appingedam. Daarna volgde hij de Rijkslandbouwwinterschool in Groningen. Dat beviel hem beter. Vervolgens kwam hij thuis op het bedrijf. Daar was werk genoeg. Maar bij zijn ouders en broer wilde hij niet. Een vriend was volontair bij het kweek- en veredelingsbedrijf van Mansholt op boerderij Fletum in de Westpolder. Daar was een assistent nodig en dat werd Mulder. Voorjaar 1943 was dat. Het beviel hem daar best. Hij bleef er acht jaren.Mulder heeft bij Mansholt veel geleerd. Het was belast met verzorging en beheer van de proefvelden. Kruisingen en selectiewerk, met allerhande gewassen om betere kwaliteit te krijgen. Er werkten 40 mensen, het bedrijf was 200 bunder groot. Mulder volgt de ontwikkelingen in de plantenveredeling nog steeds. Vergeleken met nu was de productie nog niet eens zo hoog, wat hem wel een beetje frustreert. Maar toch heeft hij ook deel gehad aan de productieverhoging. Mulder weet niet of het rendement nu beter is. De opbrengsten zijn hoger, maar nog steeds is de landbouw geen vetpot. Maar in het bedrijfsleven zie je feitelijk hetzelfde. Mulder vraagt zich af waar het allemaal toe leidt.

Acht jaar werkte Mulder bij Mansholt. Vervolgens wilde hij wel wat anders. Hij kon meer verdienen onder bepaalde voorwaarden, maar hij zag de concurrentie in de veredelingswereld t…

Acht jaar werkte Mulder bij Mansholt. Vervolgens wilde hij wel wat anders. Hij kon meer verdienen onder bepaalde voorwaarden, maar hij zag de concurrentie in de veredelingswereld toenemen. Uiteindelijk is hij voor zichzelf boer geworden. Eerst samen met zijn broer bij Spijk op het ouderlijk bedrijf. Hun instelling en ambitie waren echter niet gelijk. Bij Zijldijk heeft Mulder vervolgens zelf een boerderij kunnen pachten.

In 1951 heeft Mulder dankzij gelden uit de Marshall-hulp een studiereis voor boeren naar de Verenigde Staten gemaakt. Met 35 andere jonge boeren. Er was in Den Haag een selectiecom…

In 1951 heeft Mulder dankzij gelden uit de Marshall-hulp een studiereis voor boeren naar de Verenigde Staten gemaakt. Met 35 andere jonge boeren. Er was in Den Haag een selectiecommissie gevormd uit de drie landbouworganisaties en Mulder mocht mee. Van maart tot december, hij zag er erg naar uit. Per schip met de Holland-Amerika vanuit Rotterdam, het omgebouwde vrachtschip de Volendam, vol met immigranten. De overtocht duurde elf dagen. Heel fris was dat niet. De aankomst was in Halifax in Canada. Vandaar met de trein naar Washington. Het eten aan boord was in orde. De overtocht kostte 1600 gulden. Mulder moest dat zelf betalen.In Amerika werd iedereen overgebracht op verschillende landbouwgebieden op verschillende landbouwbedrijven. Mulder had toen hij bij Mansholt werkte een tijdje in Engeland gezeten. Hij sprak dus al wat Engels. Mulder moest lezingen geven over Nederland, want Amerikanen kenden niets van Nederland. In bedrijfsvoering, techniek en gewaskeuze week Amerika nogal wat af van Europa. Mulder kwam op maïsbedrijven terecht. Hij wist toen nog niet dat maïs in West-Europa zo groot zou worden. Mulder kende toen een pionier die maïs verbouwde. Tegenwoordig is het het grootste akkerbouwproduct in Nederland. Maïs heeft een hoge opbrengst en het is zo gekweekt dat het nu ook in ons klimaat kan gedijen. Mulder heeft zelf ook nog wel maïs verbouwd in Zijldijk voor de stierenmesterij waar hij aan deed. De oogst moest met speciale apparatuur gebeuren en toen heeft loonwerker Wieringa in Roodeschool werktuigen hiervoor gekocht, nadat ook andere boeren hadden toegezegd maïs te gaan telen. Dat werd een succes.

In Amerika verbleef Mulder bij meerdere boeren in huis. Eerst drie maanden in Iowa, daarna drie maanden bij een melkveehouder in Ohio en tot slot heeft hij nog met een andere boer …

In Amerika verbleef Mulder bij meerdere boeren in huis. Eerst drie maanden in Iowa, daarna drie maanden bij een melkveehouder in Ohio en tot slot heeft hij nog met een andere boer per bus een rondreis gemaakt dwars door Amerika. Dat was prachtig.Negers mochten in de bus niet zitten. Dat vond Mulder heel erg. Toiletten waren ook gescheiden bij het busstation. Indianen konden vrij reizen met de bus, maar mochten ook niet zitten. Een hele belevenis was het voor Mulder. Daarna verbleef hij nog een paar dagen in New York, waarna hij met vrachtboot Leerdam weer naar Nederland terugkeerde. Het was een betere overtocht dan op de heenreis.Mulder had een verklaring moeten onderteken dat hij niet zou blijven in Amerika. Ze hadden er geen verblijfsvergunning. Een van hen is er desondanks wel gebleven, die was op de heenreis zo zeeziek, die wilde niet meer terug varen.

Mulder is ook nog in Canada geweest. Toen hij in Ohio vertoefde nam hij twee weken vrij. Eerst bezocht hij familie in Michigan en later ook nog mensen in Canada bij wie hij in Nede…

Mulder is ook nog in Canada geweest. Toen hij in Ohio vertoefde nam hij twee weken vrij. Eerst bezocht hij familie in Michigan en later ook nog mensen in Canada bij wie hij in Nederland in de kost was geweest. Die mensen beschikten zelfs nog over beddengoed van Mulder uit Nederland. Daar wilden ze hem nu wel voor betalen en zo had hij weer wat extra geld.Mulder vertelt hoe ze in Washington hun kleren wasten in wasmachines in een wasserette. Dat hadden ze nog nooit gezien. Ze kochten waspoeder en een penning. Ook zijn wollen onderkleding ging in de wasmachine , maar die kleren kon hij nooit meer aan. Alles was gekrompen. Ze hadden op 100 graden gewassen, om alles na die smerige reis goed schoon te krijgen. Bij een groot warenhuis kochten ze nieuwe kleren.

Terug in Nederland was Mulder heel wat wijzer geworden. Het was nu de bedoeling dat ze hun ervaringen en 'the American way of life', gingen uitdragen. Mulder heeft hierom diverse l…

Terug in Nederland was Mulder heel wat wijzer geworden. Het was nu de bedoeling dat ze hun ervaringen en 'the American way of life', gingen uitdragen. Mulder heeft hierom diverse lezingen gegeven in de provincie. Hierin vertelde Mulder over wat hij had meegemaakt. Hij had ook veel foto's gemaakt waar hij dia's van had laten maken. Men vond het bijzonder dat hij in Amerika was geweest, maar heel veel is hier niet van blijven hangen. Mulder heeft ook artikelen over zijn ervaringen tijdens zijn verblijf geschreven in het Groninger Landbouwblad.Mulder is pro-Amerika en vindt dat wij Amerika en Canada ook veel verschuldigd zijn, omdat het land in twee wereldoorlogen mee heeft gevochten, Groningen is bevrijd door de Canadezen. Amerika maakt tegenwoordig misschien fouten zegt Mulder, hij vergeeft het het land.

Terug in Nederland ging Mulder verder in de bloembollen. Hij had geen moeite om weer terug te zijn. Het viel hem op dat Amerikanen mensen zijn zonder historie, zonder traditie en a…

Terug in Nederland ging Mulder verder in de bloembollen. Hij had geen moeite om weer terug te zijn. Het viel hem op dat Amerikanen mensen zijn zonder historie, zonder traditie en achtergrond. Heel anders dan in Nederland, waar boerderijen bijvoorbeeld een historie hebben van eeuwen terug. Dat is in Amerika niet het geval.De opbrengsten in Nederland lagen veel hoger dan in Amerika. Zij deden aan extensieve landbouw en rekenden in opbrengst per persoon en niet per hectare zoals in Nederland. Kunstmest werd in de Verenigde Staten bijvoorbeeld ook niet gebruikt. De Amerikanen hebben dan ook zeker wel wat geleerd van de Nederlanders.In Amerika heeft Mulder koeien leren melken. Hij vond het wel een beetje confronterend dat hij dat eigenlijk nooit geleerd had. Dat vond zijn Amerikaanse gastheer ook. Thuis was daarvoor personeel, maar Mulder heeft het toch maar mooi geleerd.

Bij terugkeer in Nederland was Mulder nog verloofd en zonder vaste werkplek. Hij ging een beetje helpen bij z'n vader. Een kennis van Mulder in Zijldijk ging drie maanden naar Amer…

Bij terugkeer in Nederland was Mulder nog verloofd en zonder vaste werkplek. Hij ging een beetje helpen bij z'n vader. Een kennis van Mulder in Zijldijk ging drie maanden naar Amerika en Mulder heeft toen op diens grote boerderij gewerkt als een soort bedrijfsleider. Dat was even leuk, maar hij wilde voor zichzelf beginnen. Dus bouwde hij in de herfst van 1952 een huis naast de boerderij waar hij met z'n broer aan de slag ging. Drie jaar lang.Vervolgens wilde hij een boerderij huren in Zijldijk. Daar waren wel honderd gegadigden voor, maar uiteindelijk kon hij het huren. Een lot uit de loterij vond hij het zelf.De ruilverkaveling Godlinze was aan de gang op het moment dat Mulder er kwam wonen. Dat was meteen een grote verandering, met braaklegging, egalisatie, sloten graven en draineren. De eigenaar van de boerderij had het hier moeilijk mee. Bij zijn overlijden in 1984 kocht Mulder de boerderij over. Mulder zat toen in de stierenmesterij, nadat hij in 1970 met de bloembollen was gestopt. Aanvankelijk liep de stierenmesterij goed, dat werd minder op het moment dat de vleesprijzen daalden.

Een boer moet steeds opnieuw bepalen welke richting hij kiest. Dat heeft ook met technische ontwikkelingen te maken volgens Mulder. Door veredeling is maïsverbouw mogelijk geworde…

Een boer moet steeds opnieuw bepalen welke richting hij kiest. Dat heeft ook met technische ontwikkelingen te maken volgens Mulder. Door veredeling is maïsverbouw mogelijk geworden en de pootaardappelen hebben ook een ontwikkeling doorgemaakt. Vroeger werden de pootaardappelen op de boerderij gesorteerd, daarna gebeurde dat via het Pootgoed-Zaaizaad-Verkoopbureau (P.Z.V.B) tot het te duur werd en de boeren het weer zelf gingen doen. Dat zijn alleen grotere telers, die steeds groter worden, de kleinere telers zijn er mee gestopt. Het is een ontwikkeling die dus ook een zakelijke achtergrond heeft en met schaalvergroting samenhangt. Mulder legt uit dat de boer altijd bezig is met overleven.

Mulder is van pootaardappelen overgegaan op consumptieaardappelen en is toen hij zag dat hij geen opvolger kreeg langzamerhand gaan afbouwen. Dan denk je volgens Mulder niet meer a…

Mulder is van pootaardappelen overgegaan op consumptieaardappelen en is toen hij zag dat hij geen opvolger kreeg langzamerhand gaan afbouwen. Dan denk je volgens Mulder niet meer aan schaalvergroting, maar hoe je kunt afbouwen. Mulder heeft toen aan een pootgoedteler land verhuurd en deels bij hem in de schuur opgeslagen. Mulder had vroeger personeel. In het begin in Zijldijk drie arbeiders, een man per tien tot vijftien hectare. Er was een tractor, geen combine. Wel een zicht- en dorsmachine. Terugkijkend vraagt Mulder zich wel af hoe hij het ooit allemaal voor elkaar heeft gekregen.Mulder vertelt over zijn mechanisatie. In 1964 heeft hij voor het eerst graan geoogst met behulp van een combine, van loonwerker Slager uit 't Zandt. Samen met zijn buurman.

Mulders vrouw hielp ook mee, niet op de tractor, maar als ondersteuning. Hun dochters hebben vaak geholpen met bollen pellen. Dat deden meer meisjes. De jongens werkten dan op het …

Mulders vrouw hielp ook mee, niet op de tractor, maar als ondersteuning. Hun dochters hebben vaak geholpen met bollen pellen. Dat deden meer meisjes. De jongens werkten dan op het land. Tijdens schafttijd kwamen die dan samen. Dat werd een dolle boel.

Mulder herhaalt wat hij heeft geleerd in de Verenigde Staten: daar was een hogere productie per persoon door de mechanisatie. In Nederland was veel meer personeel. Toen dat persone…

Mulder herhaalt wat hij heeft geleerd in de Verenigde Staten: daar was een hogere productie per persoon door de mechanisatie. In Nederland was veel meer personeel. Toen dat personeel duurder werd, kwam de mechanisatie op.De ambachtsschool (technische school) in Uithuizen kreeg steeds meer leerlingen. Die trokken vervolgens weg naar het westen, waar ze meer konden verdienen. Hierdoor kwamen minder bekwame mensen op de landbouwbedrijven. Er is nog geprobeerd deze jonge landarbeiders bij te scholen, maar door de zich ontwikkelende mechanisatie was dat al niet meer nodig. Volgens Mulder koop je geen dure machine als je ook een personeelslid kun betalen die dat werk ook doet. Sommige mensen hebben misschien liever een machine dan een mens, maar Mulder was niet zo'n techneut. Hij volgde als het ware de ontwikkelingen en liep er niet in voorop.

Mulder is langzamerhand gaan afbouwen met zijn bedrijf. Een schoonzoon van hem had een combine die de oogst overnam van loonwerker Slager. Dat was begin jaren zeventig. Langzamerha…

Mulder is langzamerhand gaan afbouwen met zijn bedrijf. Een schoonzoon van hem had een combine die de oogst overnam van loonwerker Slager. Dat was begin jaren zeventig. Langzamerhand deed hij steeds meer: tarwe zaaien en bieten kiepen en zijn ze een maatschap aangegaan. Zijn dochter en schoonzoon huurden vervolgens de boerderij van hem. Mulder en zijn vrouw zijn nog wel op de boerderij blijven wonen en toen Mulder 70 jaar werd zijn ze verhuisd. Zijn dochter en schoonzoon huurden de boerderij. De opvolging in een boerenbedrijf met meerdere kinderen is altijd lastig. Mulder heeft een regeling met zijn dochters getroffen. Een van zijn dochters heeft tegen agrarische waarde de boerderij overgenomen en de andere twee zijn gecompenseerd. Iedereen is daar tevreden mee, maar soms zie je bij families achteraf dat het toch wrevel oplevert door bijvoorbeeld stijgende grondprijzen in de loop der tijd. Mulder heeft in ieder geval geprobeerd het zo goed mogelijk over te dragen.

Terugkijkend zou Mulder zijn leven graag weer overdoen. Het leven bestaat uit keuzes maken en Mulder heeft niet het gevoel veel verkeerde keuzes gemaakt te hebben.Het mooiste van b…

Terugkijkend zou Mulder zijn leven graag weer overdoen. Het leven bestaat uit keuzes maken en Mulder heeft niet het gevoel veel verkeerde keuzes gemaakt te hebben.Het mooiste van boer zijn zijn de vrijheid, de relatieve ongebondenheid, die wel steeds meer afkalft en het overgeven aan de natuurkrachten en seizoenen, wat je niet in de hand hebt. Dat brengt hem ook dicht bij het geloof, al komt Mulder daar niet helemaal uit. Hij heeft veel vragen over geloof.

Mulder vertelt hoe zijn vader vroeger het werk verdeelde elke ochtend, nogal improviserend. Mulder vertelt over de 4-H Clubs (Head, Heart, Hands, Health) waar hij in de Verenigde S…

Mulder vertelt hoe zijn vader vroeger het werk verdeelde elke ochtend, nogal improviserend. Mulder vertelt over de 4-H Clubs (Head, Heart, Hands, Health) waar hij in de Verenigde Staten mee kennis maakte. Hij heeft een congres hiervan in Chicago bezocht, nadat hij een schrijfwedstrijd won over wat er goed was aan zijn verblijf in de VS. Mulder stelde hierin dat er een jongerenorganisatie bij de IFAP kwam, een wereldwijde organisatie van landbouwproducenten. Daar kwam uiteindelijk niets van terecht.