Jingle Radio Noord.

Jingle Radio Noord.

…k grote bekendheid heeft gekregen. En dan praten we over Fop I. Brouwer. Maar we beginnen bij het begin. Gijs, jij zat tijdens de bevrijding in Groningen. En toen is ook al snel…

Verder is ook de man aanwezig die in de loop der jaren door zijn biologische rubriek grote bekendheid heeft gekregen. En dan praten we over Fop I. Brouwer. Maar we beginnen bij het begin. Gijs, jij zat tijdens de bevrijding in Groningen. En toen is ook al snel het idee ontstaan om radio-uitzendingen te gaan maken. Waarom was dat?

Ja, je denkt vaak dat je zoiets begint omdat je een briljant idee hebt. En achteraf beschouwd is dat niet zo. Er was gewoon een situatie wa……

Ja, je denkt vaak dat je zoiets begint omdat je een briljant idee hebt. En achteraf beschouwd is dat niet zo. Er was gewoon een situatie waarin dat moest ontstaan. Nou, Groningen was bevrijd met vier dagen straatgevechten. De stad lag behoorlijk in puin, vooral het centrum.

Daar konden onder andere nauwelijks kranten gedrukt worden. Er waren vier kranten aan deelname, één papier dus. En daarin kon nauwelijks ……

Daar konden onder andere nauwelijks kranten gedrukt worden. Er waren vier kranten aan deelname, één papier dus. En daarin kon nauwelijks datgene wat er allemaal aan nieuws en berichten verspreid moest worden. Er moest dus naar een ander middel uitgekeken worden. En dat lag er in de vorm van de alarm-toestand van de radiodistributiedienst. Die ook nog door Max Blokzijl in de Dolle Dinsdag gebruikt was. Dat was een versterker met een microfoontje. En er was nog een grammofoonmachientje bij met twee draaitafels. En dat lag kant en klaar om te gebruiken. Bovendien was er in de toenmalige wetgeving een artikel dat in staat van oorlog... de beschikking over dergelijke media was aan het militair gezag. En dat was dus officieel het militair gezag. Dat was nog wel wat onduidelijk. Dat waren meestal verdienstelijke burgers die onbesmet waren gebleven in de oorlog. En die dan al of niet een uniform aankregen en een functie kregen. En daar hebben wij toen dat initiatief in gediend om dat radiodistributieapparaat te gebruiken. Piet Buwalda die had ongeveer gelijk met ons ook daarover een idee. En dat kwam toen bij elkaar. Daar werd heel deftig over vergaderd. En vrij snel konden we toen deze zaak gebruiken om dat nieuws waar de stad brood nodig had... en de provincie hing er toen nauwelijks aan, de steden werden kort daarna, Appingedam enzo... werd aangesloten, Veendam, Wildervanck, zo geleidelijk aan. Maar het ging in eerste plaats om stad om eens gewoon te vertellen waar wie terecht kon met wat voor ellende. Want er was een hele hoop kapot en moeilijk, de eten was nog op distributie, allerlei dingen moesten geregeld worden. En het lag dus volledig in de reden om dat te gebruiken en wij waren dan toevallig het vehikel die dat zogenaamd uitvonden.

Ging dat gemakkelijk om dat militair gezag, hoe het zo heet, zo ver te krijgen...

Ging dat gemakkelijk om dat militair gezag, hoe het zo heet, zo ver te krijgen...

Ze waren er eigenlijk erg gretig op, maar ze vermomden dat. Het waren geharde regenten van voor de oorlog die breedvoerig vergaderen moeste……

Ze waren er eigenlijk erg gretig op, maar ze vermomden dat. Het waren geharde regenten van voor de oorlog die breedvoerig vergaderen moesten in plaats van gewoon direct te zeggen... maak het maar in orde jongens, maar het kwam er wel op neer dat wij een dag later het groene licht kregen van ga je gang maar.

Hoe ging dat dan de eerste keer? Ik kan me voorstellen dat het een beetje moeilijk is als je zelf niet zoveel ervaring met radio hebt. Nou,……

Hoe ging dat dan de eerste keer? Ik kan me voorstellen dat het een beetje moeilijk is als je zelf niet zoveel ervaring met radio hebt. Nou, we gaan uitzenden, hoe gaat dat dan?

Dat zagen wij in het geheel niet tegenop, dat ging met een vanzelfsprekendheid en bovendien vergeet niet... Het was heel gek. In die honger……

Dat zagen wij in het geheel niet tegenop, dat ging met een vanzelfsprekendheid en bovendien vergeet niet... Het was heel gek. In die hongerwinter waren er een hele hoop mensen die in Nederland, het zij op literair gebied, het zij op ander gebied, wat presteerden, waren hier in Groningen. Dus wij huurden als omroeper in, Ton Lutz, nou een bekend acteur, een tekstschrijver was, toenmalig toch vrij bekende dichter en romanschrijver, Marja en zo... waren er een hele hoop mensen die wel van wanten wisten, die ook vaak journalistiek verleden hadden. En ja, die...

...klonterden daar omheen.

...klonterden daar omheen.

En ja, het liep.

En ja, het liep.

Oké, nou, een van die eerste bandjes die toen te horen waren, ik denk dat dat al na een half jaar was, was een toespraak van de burgemeest……

Oké, nou, een van die eerste bandjes die toen te horen waren, ik denk dat dat al na een half jaar was, was een toespraak van de burgemeester van Groningen.

Mag ik je even corrigeren? Ja. Het was, dat is, die herbouw van Groningen is vrij snel begonnen. Groningen was heel ad rem om dat snel te s……

Mag ik je even corrigeren? Ja. Het was, dat is, die herbouw van Groningen is vrij snel begonnen. Groningen was heel ad rem om dat snel te starten. Maar dat gaf aanleiding tot een geweldige verschil van inzichten. Men vroeg advies aan een Delftse professor, Granpré Molière, maar die had nauwelijks een plan gepubliceerd. Of, Groningen stond overeind, want die wilde de voet van de Martini helemaal vrij maken en een soort domstad van Groningen maken. En toen zei het protestantse deel van Groningen, die toen nog weer een soort zelfbewustzijn kregen na de grote eenheid van de oorlog, zei van... ...hij maakt er een roomse stad van, die Delftse school die deugt niet voor ons, want wij willen geen domstad. Die Martini die komt, die is van onder omringd door huizen en die steekt er zo bovenuit en zo voelen wij dat. Dat mag geen extra autoriteit hebben. De hiërarchie van de clerus willen wij niet, wij zijn toch anders. Dat was ongeveer de controverse en dat hield een jaar of drie aan de gang. En toen kwam er een tweede plan en daarover heb jij de burgemeester.

Precies, maar dat wilde ik zelf ook al zeggen. Dat tweede plan, dat wordt aangekondigd door burgemeester Cort van der Linden en dat kunt u ……

Precies, maar dat wilde ik zelf ook al zeggen. Dat tweede plan, dat wordt aangekondigd door burgemeester Cort van der Linden en dat kunt u nu even horen.

Vandaag heeft het college... ...van burgemeester en wethouders een nieuw wederopbouwplan de raad ter goedkeuring aangeboden. Gij zult er zo……

Vandaag heeft het college... ...van burgemeester en wethouders een nieuw wederopbouwplan de raad ter goedkeuring aangeboden. Gij zult er zo straks in de couranten kennis van kunnen nemen. In hoofdtrekken komt het nieuwe plan hierop neer dat de grote markt zoveel mogelijk hersteld wordt. Zoals hij vroeger was.

Zoveel mogelijk, want geheel het oude herstellen... ...was niet mogelijk en ook niet wenselijk. Het steeds toenemend verkeer stelt zijn eis……

Zoveel mogelijk, want geheel het oude herstellen... ...was niet mogelijk en ook niet wenselijk. Het steeds toenemend verkeer stelt zijn eisen en de toestand op het stadhuis... ...iedereen die weet hoe het er daar uitziet, is het daarover eens, is onhoudbaar. Groningen is door het oorlogsgeweld zwaar getroffen. Ik zie in mijn verbeelding weer voor mij... ...onze fleurige markt zoals ik die zo dikwijls zag... ...op de hoogtijdagen van ons Groninger leven.

En dan zie ik de werkelijkheid als ik uitzie uit mijn studeervertrek... ...en dan aanschouw ik de troosteloze ruïnes en de gaten... ...en ……

En dan zie ik de werkelijkheid als ik uitzie uit mijn studeervertrek... ...en dan aanschouw ik de troosteloze ruïnes en de gaten... ...en dan voel ik telkens weer... ...diep aan hoe nodig het is voor onze stad... ...dat spoedig tot herstel wordt overgegaan.

Dat was dus een van de dingen die toen werden uitgezonden door de regionale omroep.

Dat was dus een van de dingen die toen werden uitgezonden door de regionale omroep.

Dat was nog uit de tijd dat wij met Gij werden aangesproken... ...en dat de burgemeester niet zag maar aanschouwde.

Dat was nog uit de tijd dat wij met Gij werden aangesproken... ...en dat de burgemeester niet zag maar aanschouwde.

Ik heb ook begrepen dat jullie dat niet op het stadhuis hebben opgenomen... ...maar dat gebeurde hier, hè?

Ik heb ook begrepen dat jullie dat niet op het stadhuis hebben opgenomen... ...maar dat gebeurde hier, hè?

Nou, wij konden niet naar het stadhuis omdat wij geen reportageapparatuur hadden. Die hadden we wel min of meer clandestien in eigen beheer……

Nou, wij konden niet naar het stadhuis omdat wij geen reportageapparatuur hadden. Die hadden we wel min of meer clandestien in eigen beheer... ...maar niet echt officieel in ons bezit. Maar in dit geval, dat was te officieel... ...dan vroegen wij de burgemeester... ...kom je verhaaltje maar even hier houden... ...want op een moment moest het naar de berg.

Wat werd er nou meer uitgezonden door die regionale omroep?

Wat werd er nou meer uitgezonden door die regionale omroep?

Nou, het is ontzettend moeilijk om te zeggen wat dan zo algeheel de taken waren... ...maar je kan een paar dingen misschien signaleren. Het……

Nou, het is ontzettend moeilijk om te zeggen wat dan zo algeheel de taken waren... ...maar je kan een paar dingen misschien signaleren. Het zeker was dat de Noorderling zich in die tijd nog meer dan nu... ...aan het voetenend van Nederland voelde liggen. Zo drukte ze dat uit. En dat was een situatie die men vrij passief onderging. Passiever dan nu.

Men klaagde meer dan dat men protesteerde.

Men klaagde meer dan dat men protesteerde.

En ja, een van de doelstellingen zou je kunnen zeggen... ...al is die misschien niet zo duidelijk op papier gezet was toch... ...om te kijk……

En ja, een van de doelstellingen zou je kunnen zeggen... ...al is die misschien niet zo duidelijk op papier gezet was toch... ...om te kijken of we door zo'n eigen communicatiemedium...

...hetzelfde gevoel wat op konden vijzelen. Vergeet niet, Gronings, dat was een streektaal... ...die alleen mondeling in bepaalde situaties……

...hetzelfde gevoel wat op konden vijzelen. Vergeet niet, Gronings, dat was een streektaal... ...die alleen mondeling in bepaalde situaties gesproken werd. Maar als dat dan uit een luidspreker komt, dan krijgt het status. En als je taal status krijgt, krijgt de mens status. En je kan dus zeggen dat wat regionale omroepen nu doen... ...eigenlijk, dat ze dat toen ook deden... ...toch een emancipatorenbeweging begeleiden. Niet dat ze het op gang brachten, want zo zijn media niet. Media zijn zelf ook weer een reflectie... ...van wat er onder de mensen leeft. En je kan als programmamakers denken dat je als journalist... ...autonoom en heel zelfstandig oordelen veld en dingen begeleidt... ...maar het is natuurlijk zo, je bent er zelf ook onderdeel van. En wij begeleiden in die tijd, eerste tijd, de wederopbouw. Dat was aan de orde en niks anders.

Ja, dat wilde ik net even vragen. Want je liet dan veel dingen in streektaal horen... ...maar wat was nou de inhoud van die programma's?

Ja, dat wilde ik net even vragen. Want je liet dan veel dingen in streektaal horen... ...maar wat was nou de inhoud van die programma's?

Nou ja, de inhoud was, in de streektaal was het vaak...

Nou ja, de inhoud was, in de streektaal was het vaak...

...waar streektaal altijd over gaat, toch wel degelijk... ...de kroniek van het dagelijkse leven. En ook in de vorm van hoorspelen. We hadd……

...waar streektaal altijd over gaat, toch wel degelijk... ...de kroniek van het dagelijkse leven. En ook in de vorm van hoorspelen. We hadden toen een hoorspel in het Veenkoloniaals. Jan Deddens heeft gisteren onthuld dat Willem Diemer dat geschreven heeft... ...en dat was een krankzinnig groot succes daar. Men meende zelfs dat het de sleutelroman was... ...en wees de boerderijen aan waar het speelde. Maar ja, er waren ook heel andere dingen. Allerlei dingen die we daar deden in de streektaal... ...maar toch ook zelfs in streektaaluitzendingen... ...maar zeker in de Nederlandse uitzending... ...want vergeet niet, Groningen en Friesland hingen er ook weldra aan... ...ging het over het wederopbouwen in de eerste plaats. We juichten als er een spoorlijnverbinding met Amsterdam weer kwam... ...als de brug bij Zwolle hersteld was.

We waren blij als de oostelijke provincie weer verbinding met Duitsland kreeg... ...dat er overal weer herleving van de economie was. En ge……

We waren blij als de oostelijke provincie weer verbinding met Duitsland kreeg... ...dat er overal weer herleving van de economie was. En gewoon dingen opgebouwd. Het was heel simpel. Er reed geen auto in het begin en alles was kapot.

Ja, het was ook de periode van het begin... ...van de industrialisatie. Waren de Groningers daar rijp voor in jullie ogen... ...of moest je……

Ja, het was ook de periode van het begin... ...van de industrialisatie. Waren de Groningers daar rijp voor in jullie ogen... ...of moest je dat ook een beetje promoten, om het zo maar eens te zeggen?

Nou ja, wij verbeelden ons dat we de mensen daar rijp voor moesten maken... ...maar dan heb je datzelfde journalistieke misvatting weer. Je……

Nou ja, wij verbeelden ons dat we de mensen daar rijp voor moesten maken... ...maar dan heb je datzelfde journalistieke misvatting weer. Je bent zelf ook een exponent van wat er in de maatschappij gebeurt... ...want vergeet niet, ik zag nog in de oude platen...

...reportages over de Uthil en de Athil. Athil was dan Appingedamse tentoonstelling van handel en industrie. Uthil was uiteraard... Dus er ……

...reportages over de Uthil en de Athil. Athil was dan Appingedamse tentoonstelling van handel en industrie. Uthil was uiteraard... Dus er werden ontzaggelijk veel initiatieven uit de bevolking zelf genomen... ...maar je begeleidde dat en zij wisten dat ook. Die mensen die het organiseerden namen een heel vroeg stadium al contact met ons op... ...en rekenden op ons. Dus op die manier werd je geïntegreerd. En die tweede fase, na die wederopbouw... ...na dat gewoon herstel van alle gewone dingen... ...toen bleek wat onze industrie was ontmanteld... ...voor zover die hier in het noorden was. Maar toen bleek ook dat er relatief voor Nederland... ...voor de Nederlandse economische structuur... ...veel te veel mensen in de landbouw werkten... ...veel te weinig industrie was. En toen krijgen we dus een eindloze periode gekregen... ...dat wij juichten bij elke Philips-vestiging in Drachten... ...Staphorst in Stadskanaal... ...dat wij elke weg die klaar kwam... ...melden alsof er alweer iets geweldigs met onze infrastructuur in de gaten was. En je kan zeggen, die hele industrialisatieperiode... ...dat was eigenlijk de tweede fase waarin deze omroep... ...in directe materiële zin toch nuttig was. En dan nog meer, wij deden het niet, men deed het... ...en het werd op het niveau van media begeleid... ...en naarmate de maatschappij ingewikkelder was... ...wordt de communicatie ingewikkelder. Dus was het niet meer alleen het krantje... ...en ook niet alleen de dorpsroddel en het gerucht... ...maar was er een omroep.

Je hebt het al een paar keer over het juichen gehad. Zeg je nou achteraf, misschien hebben we in die tijd... ...toch een beetje te veel gejuicht?…

Je hebt het al een paar keer over het juichen gehad. Zeg je nou achteraf, misschien hebben we in die tijd... ...toch een beetje te veel gejuicht?

Nou, je moet luisteren.

Nou, je moet luisteren.

Dat is zo moeilijk te waarderen. Maar dat er......dingen naar de verkeerde kant doorslaan is natuurlijk zo. Op het moment dat je zegt we wi……

Dat is zo moeilijk te waarderen. Maar dat er......dingen naar de verkeerde kant doorslaan is natuurlijk zo. Op het moment dat je zegt we willen een boterham verdienen dan denk je niet aan milieuvervuiling. Maar vergeet niet, vanaf het eerste moment... ...of nauwelijks waren wij begonnen... ...of er was een ander natuurmonument dat zijn intrede deed dat was voor Brouwer. En die zorgde, van toen al waarschuwde die voor milieuzaken.

Milieuzaken in die tijd het woord milieu was nog nauwelijks uitgevonden denk ik. Natuur was het toen nog gewoon...

Milieuzaken in die tijd het woord milieu was nog nauwelijks uitgevonden denk ik. Natuur was het toen nog gewoon...

...nou de biologen hadden het wel al over... ...milieu hoor, maar het was nog geen gemeengoed... ...in den volke.

...nou de biologen hadden het wel al over... ...milieu hoor, maar het was nog geen gemeengoed... ...in den volke.

Foppie Brouwer dus. U bent er ook vanaf het... ...eerste begin eigenlijk al bij betrokken... ...geweest, zelfs al in die periode... ...dat ……

Foppie Brouwer dus. U bent er ook vanaf het... ...eerste begin eigenlijk al bij betrokken... ...geweest, zelfs al in die periode... ...dat het nog onder dat militair... ...gezag zat.

Omroep Provinciaal Militair Commissariaat... ...heet het toen, dacht ik Gijs.

Omroep Provinciaal Militair Commissariaat... ...heet het toen, dacht ik Gijs.

Ja, medio augustus '45 ben ik hier begonnen.

Ja, medio augustus '45 ben ik hier begonnen.

Wat was nu de aanleiding om... ...u bent daarvoor gevraagd, denk ik? Of hoe is dat...

Wat was nu de aanleiding om... ...u bent daarvoor gevraagd, denk ik? Of hoe is dat...

...niet meer, maar ik kende Gijs... ...of Gijs kende mij, in ieder geval we zijn... ...een samenwerking begonnen met... ...Henk Huizinga en……

...niet meer, maar ik kende Gijs... ...of Gijs kende mij, in ieder geval we zijn... ...een samenwerking begonnen met... ...Henk Huizinga en al die kerels die er toen waren... ...en dat is al die jaren zo gebleven.

Ja, Fop kwam van de schrijvende media... ...die had een rubriek al in de kanten... ...voor de oorlog. Ja, dat is waar. En ja, hij was Natuu……

Ja, Fop kwam van de schrijvende media... ...die had een rubriek al in de kanten... ...voor de oorlog. Ja, dat is waar. En ja, hij was Natuurmonument... ...zelf, dat wist hij niet... ...maar dat was wel zo. Hij stond op de lijst. Hij was niet... ...je komt er niet omheen.

Wij hebben nog een oude tekst gevonden van... ...zoals het in die tijd ging. Ik geloof... ...het is uit 1946.

Wij hebben nog een oude tekst gevonden van... ...zoals het in die tijd ging. Ik geloof... ...het is uit 1946.

Zou je daar een... ...stukje van willen voorlezen?

Zou je daar een... ...stukje van willen voorlezen?

Ja, ik moet dan beginnen met te zeggen... ...dat ik stom verbaasd ben. In de eerste plaats over de geweldige accuratesse in het archief van……

Ja, ik moet dan beginnen met te zeggen... ...dat ik stom verbaasd ben. In de eerste plaats over de geweldige accuratesse in het archief van Radio Noord, dat hier nog... ...een tekst, compleet uitgetikt voor mij ligt, van 18 oktober... ...1946.

In de tweede plaats ben ik verbaasd, want ik tikte mijn teksten nooit uit. Ik was juist heel sterk in het improviseren. Dat heeft waarschij……

In de tweede plaats ben ik verbaasd, want ik tikte mijn teksten nooit uit. Ik was juist heel sterk in het improviseren. Dat heeft waarschijnlijk deze rubriek ook zo gemaakt als hij geworden is. Maar, en dat is toch ook wel leuk om nog even te vertellen... ...het is nog jaren verplicht geweest om je teksten in drievoud of een viervoud, Gijs weet dat beter dan ik, in te leveren... ...bij een controlerende instantie die dan die tekst moest controleren of er ook opruiende taal, of Joost mag weten wat, in stond. Censuur dus? Nou, censuur, maar in ieder geval verbaasde mij... ...dat je als onschuldig bioloog dat ook moest doen. Maar ik heb het gedaan, anders zou die tekst hier niet liggen.

Bent u trouwens wel eens op de vingers getikt? Nee. Nee, nooit opruiend geweest.

Bent u trouwens wel eens op de vingers getikt? Nee. Nee, nooit opruiend geweest.

Nee, ik laat mij ook niet zo makkelijk op de vingers tikken.

Nee, ik laat mij ook niet zo makkelijk op de vingers tikken.

Ik wil hier wel iets over zeggen, wij hadden de gewoonte om... ...lang voor de seksuele revolutie de teksten van Fop te interpreteren. En e……

Ik wil hier wel iets over zeggen, wij hadden de gewoonte om... ...lang voor de seksuele revolutie de teksten van Fop te interpreteren. En er ging geen praatje voorbij of er kwam iets smerigs in voor, dat kan ik je garanderen.

Ja, ik heb mij... ...ik kan me nog herinneren dat ik ook nog wel eens iets op een grammofoonplaat heb opgenomen, en toen sprak ik over...

Ja, ik heb mij... ...ik kan me nog herinneren dat ik ook nog wel eens iets op een grammofoonplaat heb opgenomen, en toen sprak ik over...

...kikkereitjes... ...geloof ik, en toen bleek er een hanger in die plaat te zitten, dus dat bleef in die groef lopen en ik heb nog tien ke……

...kikkereitjes... ...geloof ik, en toen bleek er een hanger in die plaat te zitten, dus dat bleef in die groef lopen en ik heb nog tien keer gesproken van de bevruchte kikkereitjes en de bevruchte kikkereitjes... ...en de technicus... ...zat zeker even te slapen op dat moment... ...dat weet ik niet meer precies.

Oh, dat deed u expres.

Oh, dat deed u expres.

Nou, dan ben ik nog in een volgend opzicht verbaasd, namelijk als ik nou deze tekst lees, die ik in 1946... heb gebracht voor deze microfoo……

Nou, dan ben ik nog in een volgend opzicht verbaasd, namelijk als ik nou deze tekst lees, die ik in 1946... heb gebracht voor deze microfoon, als ik het zo mag zeggen dan denk ik bij mezelf, hoe heb je het zo kunnen zeggen? Ik zou het nu heel anders doen. Veel levendiger. Het is nog wel wat statig, maar ik ben bereid om een klein stukje te reproduceren. Het begint dan als volgt, op 18 oktober 1946: ware luisteraars. Het is u allen bekend dat Nederland niet alleen is het land van de zwaaiende molens... ...van de blankgeschuurde klompen maar ook van de bloembollen. Vrijwel alle bolgewassen die hier in Nederland... ...gekweekt worden, zijn eeuwen geleden uit het buitenland ingevoerd. Maar ze hebben hier een tweede vaderland gevonden.

Talloze kwekers hebben daarmee gekruist... ...en er andere veredelingsproeven meegenomen. En het resultaat... ...is geweest dat wij thans..……

Talloze kwekers hebben daarmee gekruist... ...en er andere veredelingsproeven meegenomen. En het resultaat... ...is geweest dat wij thans... ...onnoemelijk veel bollen en andere... ...uit andere landen kunnen leveren... ...en dat bloembollen voor ons een belangrijk...

...exportartikel vormen. Kijk, als ik dit lees, dan voel ik mij... ...praktisch een dominee op de kans op.

...exportartikel vormen. Kijk, als ik dit lees, dan voel ik mij... ...praktisch een dominee op de kans op.

Ja, het is ook ineens een heel andere stem.

Ja, het is ook ineens een heel andere stem.

Nou, dat heb ik een beetje opzettelijk gedaan.

Nou, dat heb ik een beetje opzettelijk gedaan.

Ik zag Gijs weer glunderen. Dacht je wat smerigs hierbij ook?

Ik zag Gijs weer glunderen. Dacht je wat smerigs hierbij ook?

Altijd, bij Fop was dat... ...schering en inslag.

Altijd, bij Fop was dat... ...schering en inslag.

Was het altijd smerig? Nou, vrijwel altijd, ja. Het is scabreuze teksten, maar niemand begreep... ...dat ze waren in code en die code... ..……

Was het altijd smerig? Nou, vrijwel altijd, ja. Het is scabreuze teksten, maar niemand begreep... ...dat ze waren in code en die code... ...verstonden wij. En als je goed luistert... ...dan kan je toch ook mede genieten.

Ik heb het dan kennelijk niet zo goed meegekregen... ...in deze bollentekst. Maar hoe ging dat verder? Er kwamen vrij veel reacties op. Hoe……

Ik heb het dan kennelijk niet zo goed meegekregen... ...in deze bollentekst. Maar hoe ging dat verder? Er kwamen vrij veel reacties op. Hoe werkte dat?

Nou ja, ik heb altijd heel veel reacties gehad. En ik heb dus ook vroeger... ...onder 14 dagen de rubriek... ...voor de andere luisteraars ……

Nou ja, ik heb altijd heel veel reacties gehad. En ik heb dus ook vroeger... ...onder 14 dagen de rubriek... ...voor de andere luisteraars gehad. Waarin ik dus regelmatig allerlei brieven... ...beantwoordde, die dan ook voor de andere... ...luisteraars natuurlijk interessant moesten zijn. Als iemand zegt, nou ik heb een vogeltje gezien... ...wat kan dat zijn? Dat is voor een andere luisteraar... ...natuurlijk niet belangwekkend. Mijn linker buurvrouw vroeg mij nou vanavond... ...aan deze tafel om een recept om mieren... ...te bestrijden. Kijk, dat is nou voor andere... ...luisteraars ook weer interessant om te vernemen.

Ja, kunt u dat recept nog eens vertellen?

Ja, kunt u dat recept nog eens vertellen?

Dat wil ik met plezier doen. Men neemt, zo begint dat geloof ik, hè... ...100 gram poedersuiker... ...dat is de suiker die u op de... ...o……

Dat wil ik met plezier doen. Men neemt, zo begint dat geloof ik, hè... ...100 gram poedersuiker... ...dat is de suiker die u op de... ...oliebollen strooit. Als u die niet heeft, dan doet u... ...gewone suiker in de koffiemolens, dan hebt u hetzelfde... ...resultaat. 100 gram bloem van... ...zwafel, dat moet dus ook bloem zijn, dus gemalen... ...zwavel, zwavelpoeder. En 100 gram boraxpoeder. Als u zegt, ja... ...ik wil grotere hoeveelheden, maar het moet allemaal... ...evenveel zijn, dus 500 gram van elke is ook goed. Is ook nog goedkoper als u grotere hoeveelheden... ...aanschaft. En dat mengt u gewoon... ...door elkaar en dat strooit u uit op die plaats... ...waar u de mieren regelmatig... ...signaleert. En dat helpt zonder meer? Dat helpt zonder meer, ze voeren daar ook hun... ...maden mee, nou komen we natuurlijk een beetje op moeilijk... ...terrein, want voor mij is een mier... ...een heel nuttig dier, maar in de keukenkast is het... ...lastig, hè. Maar in de natuur zijn het... ...geweldige opruimers, en... ...ja, zo moet je het eigenlijk ook wel weer bekijken, hè.

Nou kreeg u niet alleen brieven... ...ik heb ook begrepen dat u wel eens... ...rare insecten kreeg opgestuurd.

Nou kreeg u niet alleen brieven... ...ik heb ook begrepen dat u wel eens... ...rare insecten kreeg opgestuurd.

Ja, dat zou je eigenlijk aan de secretaresse hier... ...in de balie moeten vragen, want als ik dan... ...een tijdje met vakantie ben, dan b……

Ja, dat zou je eigenlijk aan de secretaresse hier... ...in de balie moeten vragen, want als ik dan... ...een tijdje met vakantie ben, dan begint die zaak... ...te stinken, en dat is natuurlijk voor... ...die dames daar dan niet zo'n plezier, maar dat is herhaaldelijk...

...gebeurd, ja. En ook hele vieze... ...enge beesten stonden er soms bij, hè.

...gebeurd, ja. En ook hele vieze... ...enge beesten stonden er soms bij, hè.

Dat komt voor, ja. Die ontsnapten er ook... ...nog weleens een keer als ze nog levend waren.

Dat komt voor, ja. Die ontsnapten er ook... ...nog weleens een keer als ze nog levend waren.

U wist dan altijd wel... ...wat voor beesten het waren?

U wist dan altijd wel... ...wat voor beesten het waren?

Nou ja, kijk... ...het is natuurlijk zo, dat wil ik dan wel even zeggen... ...in het algemeen wel. Maar als je... ...het niet weet, dan zoe……

Nou ja, kijk... ...het is natuurlijk zo, dat wil ik dan wel even zeggen... ...in het algemeen wel. Maar als je... ...het niet weet, dan zoek je het op. Dus ik moet ook zeggen... ...dat ik in die 35 jaar dat ik hier gewerkt heb... ...zelf ontzettend veel geleerd heb... ...omdat je gedwongen wordt je vak... ...bij te houden en op zoek te gaan naar dingen...

...die je niet weet. Even iets heel anders. De milieubewustheid er wordt weleens gezegd dat dat een uitvinding zou zijn van... ...begin 60'……

...die je niet weet. Even iets heel anders. De milieubewustheid er wordt weleens gezegd dat dat een uitvinding zou zijn van... ...begin 60'er, begin 70'er jaren. Hoe was het in die tijd? Nou...

...volgens mij is die milieubewustheid begonnen in de tijd van Heijmans en Thijssen, dus lang voor mijn geboorte. En ik ben nu 68... kun je……

...volgens mij is die milieubewustheid begonnen in de tijd van Heijmans en Thijssen, dus lang voor mijn geboorte. En ik ben nu 68... kun je nagaan. Ja. Er is geen...

...verandering in. Ik bedoel... Nou, de mentaliteit...

...verandering in. Ik bedoel... Nou, de mentaliteit...

...is natuurlijk wel anders dan wat wij tegenwoordig... ...milieuvervuiling noemen. Is van een heel andere allure, helaas, dan wat er in di……

...is natuurlijk wel anders dan wat wij tegenwoordig... ...milieuvervuiling noemen. Is van een heel andere allure, helaas, dan wat er in die ijd van Heijmans en Thijssen aan de gang was. Maar ik heb het altijd zo gezegd... ...en zo denk ik er nog over. De mens is een geboren milieuverpester. Wij grijpen vanaf het begin van de mensheid in de natuur gebeuren. Dat is inherent aan het mens zijn. En hoe meer mensen er zijn, hoe groter die milieuvervuiling wordt. Daar ontkom je niet aan.

Ja.

Ja.

Hele serieuze dingen werden dat... ...allemaal. Hoewel er ook... ...te lachen viel natuurlijk. Maar er werden ook... ...duidelijk minder se……

Hele serieuze dingen werden dat... ...allemaal. Hoewel er ook... ...te lachen viel natuurlijk. Maar er werden ook... ...duidelijk minder serieuze... ...dingen uitgehaald bij Radio Noord. Er werd regelmatig ook gein... ...getrapt, om het zo maar eens te zeggen. We hebben daar nog... ...in dat onvolprezen archief van ons, ook nog een band kunnen terugvinden, waarop Gijs Stappershoef... ...een hoofdrol speelt. En daar gaan we eerst even naar luisteren.

De deur is dicht. We zijn in de kooi.

De deur is dicht. We zijn in de kooi.

En het...

En het...

...wachten is op het moment... ...waarop andere leeuwen dan Schuurman... ...deze arena zullen betreden. Daar is de dompteur... ...en dat za……

...wachten is op het moment... ...waarop andere leeuwen dan Schuurman... ...deze arena zullen betreden. Daar is de dompteur... ...en dat zal dus het moment aangeven waarop... ...dit leeuwennummer zal beginnen.

Monsieur le dompteur. Monsieur le dompteur. Monsieur le dompteur. Est-ce possible de parler quelque chose? Oui, monsieur. Est-ce que les li……

Monsieur le dompteur. Monsieur le dompteur. Monsieur le dompteur. Est-ce possible de parler quelque chose? Oui, monsieur. Est-ce que les lions... ...euh... sont... ...euh...

...different qu'autrefois? Ben, un peu oui, ils sont un peu énervés parce que... ...évidemment, il y a des gens qui ne connaissent pas. ……

...different qu'autrefois? Ben, un peu oui, ils sont un peu énervés parce que... ...évidemment, il y a des gens qui ne connaissent pas. En après, oui. Il fait qu'ils sont un peu énervés... ...en après, oui. De dompteur zegt... ...dat de leeuwen een beetje nerveus zijn omdat er mensen... ...bij zijn die ze niet kennen. Nou, dat klopt.

Misschien waren ze nog nerveuzer... ...als ze zich al kennen. Ja, dat zou zeker...

Misschien waren ze nog nerveuzer... ...als ze zich al kennen. Ja, dat zou zeker...

...mogelijk kunnen zijn.

...mogelijk kunnen zijn.

En nu is dan... ...het moment gekomen dat men de glazen heeft.

En nu is dan... ...het moment gekomen dat men de glazen heeft.

Op die heren en op die heren... ...die grote courage.

Op die heren en op die heren... ...die grote courage.

Die grote courage valt mee en is ook niet nodig.

Die grote courage valt mee en is ook niet nodig.

Die het moeilijk schijnt te hebben... ...dat is de dompteur.

Die het moeilijk schijnt te hebben... ...dat is de dompteur.

Die ongelofelijke moeilijkheden heeft om zijn glas vast te houwen.

Die ongelofelijke moeilijkheden heeft om zijn glas vast te houwen.

Het schijnt... ...dat hij nog de verantwoordelijkheid voelt...

Het schijnt... ...dat hij nog de verantwoordelijkheid voelt...

...om het sterkste voelt. En de heer Althoff... ...die zet dit nog kracht bij door achter zijn rug... ...een pistool met een klappertje af ……

...om het sterkste voelt. En de heer Althoff... ...die zet dit nog kracht bij door achter zijn rug... ...een pistool met een klappertje af te schieten. Het mag vermeld worden dat de dompteur... ...niet gedronken heeft en een heel bevende... ...hand het glas heeft neergezet. De ene koning der dieren is nog... ...helemaal niet gerustgesteld en die doet toch wel... ...de woorden van de schoolmeester... ...eraan dat een leeuw iemand is...

...die bang is voor niemand. Hoewel... ...hoewel...

...die bang is voor niemand. Hoewel... ...hoewel...

...de andere dompteur schijnt er nogal iets af van te kunnen doen... ...naar deze courage.

...de andere dompteur schijnt er nogal iets af van te kunnen doen... ...naar deze courage.

Ondanks alle protesten... ...die leeuwen schijnen uit te voeren... ...als ze in het circuspubliek verschijnen...

Ondanks alle protesten... ...die leeuwen schijnen uit te voeren... ...als ze in het circuspubliek verschijnen...

...vleien zich nu gevijven...

...vleien zich nu gevijven...

...gezellig tegen elkaar aan. Qu'est-ce qu'on va faire? De dompteur roept ons iets toe... ...maar we hebben het nog niet goed begrepen.

...gezellig tegen elkaar aan. Qu'est-ce qu'on va faire? De dompteur roept ons iets toe... ...maar we hebben het nog niet goed begrepen.

We moeten er blijkbaar voor langslopen... ...en dus nemen we microfoon en alweer mee... ...om eens te gaan kijken hoe deze beesten er van d……

We moeten er blijkbaar voor langslopen... ...en dus nemen we microfoon en alweer mee... ...om eens te gaan kijken hoe deze beesten er van dicht blijven.

Eén schiet er weer... ...op z'n ding. Die is kennelijk bang voor ons... ...en terecht.

Eén schiet er weer... ...op z'n ding. Die is kennelijk bang voor ons... ...en terecht.

Ze zijn kennelijk bang. Het is afschuwelijk voor die leeuwen.

Ze zijn kennelijk bang. Het is afschuwelijk voor die leeuwen.

Journalisten is niet alles... ...en nou gaan ze terug.

Journalisten is niet alles... ...en nou gaan ze terug.

Hebben ze weggejaagd... ...schuurman. Merk je wel dat die leeuwen... ...voor ons zijn?

Hebben ze weggejaagd... ...schuurman. Merk je wel dat die leeuwen... ...voor ons zijn?

Ja, heerlijk.

Ja, heerlijk.

Ik voel me overigens nog net als... ...een kip in het atelier van een polier.

Ik voel me overigens nog net als... ...een kip in het atelier van een polier.

Ja, toch wel. Ben je bang gevild te worden?

Ja, toch wel. Ben je bang gevild te worden?

Nee, nog niet. Wat dan?

Nee, nog niet. Wat dan?

De hekje gaat al open... ...en ze gaan rustig weg. Laatste knal van de zweep en een applaus.

De hekje gaat al open... ...en ze gaan rustig weg. Laatste knal van de zweep en een applaus.

Ja Gijs, was je nou echt niet bang?

Ja Gijs, was je nou echt niet bang?

Kijk, ik ben... ...van aard doodsbang, maar... ...vooral voor dingen die heel snel gebeuren. En dit wist je van tevoren, dus dan heb ik een……

Kijk, ik ben... ...van aard doodsbang, maar... ...vooral voor dingen die heel snel gebeuren. En dit wist je van tevoren, dus dan heb ik een soort vreemde koelbloedigheid die... ja die buiten mijn bewustzijn omgaat hoor.

Maar ik denk dan, als ik dit hoor... ...hoe kom je in vredesnaam op het idee... ...om in een leeuwenkooi te gaan stappen?

Maar ik denk dan, als ik dit hoor... ...hoe kom je in vredesnaam op het idee... ...om in een leeuwenkooi te gaan stappen?

Nou, dat was helemaal mijn idee niet. Kijk, dat is toch wel aardig.

Nou, dat was helemaal mijn idee niet. Kijk, dat is toch wel aardig.

Vergeet niet, wij waren als omroep... ...een nieuwe eend in de mediatijd. Zo zou men tegenwoordig zeggen. En wij werden achtergesteld bij a……

Vergeet niet, wij waren als omroep... ...een nieuwe eend in de mediatijd. Zo zou men tegenwoordig zeggen. En wij werden achtergesteld bij allerlei dingen... ...bij de schrijvende pers.

En ik kwam dus nooit voor de microfoon... ...want Jan Deddens, de technicus, die zei jij hijgt te veel. En dat ademen van mij, dat zware ad……

En ik kwam dus nooit voor de microfoon... ...want Jan Deddens, de technicus, die zei jij hijgt te veel. En dat ademen van mij, dat zware ademen... dat verpeste alles. Ik dacht dat het die leeuwen waren, trouwens. Ja, dat waren in dit geval de leeuwen. Maar ik was daar dus helemaal niet aan gewend. Maar ik had wel een streng consigne aan alle reporters. Denk erom, laat je niet door de schrijvende pers onder water douwen. Je bent nou journalist... ...en je hebt dezelfde rechten. Je hoort tot een publiek medium. En je moet dus... ...nou... ...wie ging daar voor ons naartoe? De jonge theologisch student... ...op het ogenblik beter bekend als... ...NCRV-moralisator en...hoofdredacteur van het Fries Dagblad... ...Ype Schaaf. Die ging naar de persconferentie... ...van circus Althoff in Leeuwarden. En, ja, zoals het jonge theologisch student betaamt, hij dronk een glas... sherry of vijf, zat in de... ...conferentie en herinnerde zich de instructie... ...gelijkrechten als de schrijvende... ...pers. En de... ...directeur van Althoff zei toen... ...daar mogen twee journalisten in de kooi. En ype, met een lichtdronken hoofd... ...riep... ...ook eentje van de omroep. Ja, ook eentje van de omroep. Dus dat werd verdeeld. En dat zou gebeuren. Van verslaggever van het Vrije Volk... ...en Ype Schaaf...

...radioverslaggever van de regionale omroep Noord... ...toentertijd, zouden dus in de... ...leeuwenkooi een ooggetuigenverslag van zo'n nu……

...radioverslaggever van de regionale omroep Noord... ...toentertijd, zouden dus in de... ...leeuwenkooi een ooggetuigenverslag van zo'n nummer maken. Maar toen... ...Ype weer nuchter was...

...Godvrezend als hij is...

...Godvrezend als hij is...

...durft niet meer in die leeuwenkooi. Maar dus kwam het neer op de programmaleider die... onbedreven  was in het maken van reportages. Ma……

...durft niet meer in die leeuwenkooi. Maar dus kwam het neer op de programmaleider die... onbedreven  was in het maken van reportages. Maar ja, je kon dat natuurlijk niet laten schieten. Ik had hem in de ruimte om altijd gelijk recht te eisen. Dus ik moest het waarmaken. Maar ik had dus ruim... ...tijd om dat van tevoren te bedenken. En het grappige is, ik...terwijl ik het hoor, zie ik het... ...helemaal weer voor me. En ik beschrijf het wat onvoldoende, maar die dompteur heeft ons achteraf verteld dat die leeuw... ...die ging iets doen. Die ging namelijk heen en weer... ...lopen achter in die kooi. En dan loopt die steeds groter... ...cirkels, omdat die kooi rond is... ...zet zich dat nou door dan gaat die rondlopen. En dan is alles wat op zijn weg komt, is ten dode opgeschreven. Dus die man was ongelooflijk nerveus van wat daar gebeurde. En Althoff bood ons een glas champagne aan. Dat was voor. Gerrit Schuurman helemaal niet nodig, want die was voor die tijd ontvangen in een wagen van een zeeleeuwennummer. En die man brouwde met... ...een soort... ...alcohol puur, een eigen cocktail. En daar... ...had die Gerrit vreselijk veel van gegeven.

Ja, Gerrit Schuurman was de man van het vrije volk.

Ja, Gerrit Schuurman was de man van het vrije volk.

Ja, zeer volumineuze jongen die heel veel... ...drank kon hebben, maar hij was apezat. Dus ik had... ...mij nuchter gehouden. Ik dronk... .……

Ja, zeer volumineuze jongen die heel veel... ...drank kon hebben, maar hij was apezat. Dus ik had... ...mij nuchter gehouden. Ik dronk... ...überhaupt niet veel, maar in dat geval... ...dacht ik, daar moet je toch echt bij zijn. En...

...toen zag ik dat Gerrit dat glas champagne als water indronk. En Althoff die dronk dat heel waardig. Dat was... ...ja, later bleek dat hi……

...toen zag ik dat Gerrit dat glas champagne als water indronk. En Althoff die dronk dat heel waardig. Dat was... ...ja, later bleek dat hij ook niet helemaal goed... ...was in de oorlog geweest. En dat hij... ...met een beetje SS-houding had...

...dronk die dat glas leeg. En die dompteur, een Fransman, die... ...bibberde vreselijk met dat glas en... ...bracht dat naar zijn mond en ……

...dronk die dat glas leeg. En die dompteur, een Fransman, die... ...bibberde vreselijk met dat glas en... ...bracht dat naar zijn mond en kon gewoon niet. drinken van de zenuwen. En zette dat weer neer... ...en dat versla ik daar wel... ...zonder te weten wat dat eigenlijk betekende. Die man dacht werkelijk, hier gebeuren de ellendigste ongelukken. En ik vermoedde dat wel... ...vaag, want ik zei het ook, hij is zenuwachtiger... ...dan wij. Hij heeft niet gedronken... ...zei ik ook. Dat zag ik wel, maar... ...de volle omvang is mij pas later... ...duidelijk geworden van dat moment. Maar... ...ja, ik was dus niet bang, helaas. Nee, ik was...

...ik had me voorgenomen om niet bang te zijn. Ik had de tijd gehaald om niet bang te zijn.

...ik had me voorgenomen om niet bang te zijn. Ik had de tijd gehaald om niet bang te zijn.

Nou is er één ding niet te horen geweest... ...in het bandje wat wij lieten horen, want... ...we wilden een fragment laten horen. Maar ji……

Nou is er één ding niet te horen geweest... ...in het bandje wat wij lieten horen, want... ...we wilden een fragment laten horen. Maar jij zegt... ...op een gegeven moment ook, op die oude plaat die we dan nog hebben... ...van, er gebeurt geen zak hier. Toen kwamen de leeuwen dus nog niet binnen. Dat kon toen helemaal niet. Nee, oh nee.

Dat was een doorbreking van al het taboes. Maar je merkt helemaal aan mijn woordgebruik dat ik daar wel op uit was. Wij waren heel vrij moe……

Dat was een doorbreking van al het taboes. Maar je merkt helemaal aan mijn woordgebruik dat ik daar wel op uit was. Wij waren heel vrij moedig in die tijd. We waren, wat dat betreft... een beetje zestige jaren... voor die eigenlijke tijd. Avant la lettre... ...om nogmaals in het Frans te praten.

En wij hadden bijvoorbeeld... ...ik herinner me dat wij eens een keer in Drachten... ...een feest versloegen. We hadden al jaren bestaan va……

En wij hadden bijvoorbeeld... ...ik herinner me dat wij eens een keer in Drachten... ...een feest versloegen. We hadden al jaren bestaan van de gemeente. En dat er een burgemeester...

...die was werkelijk ook helemaal dronken. En wij vonden dan dat dat moest vermeld worden. En die burgemeester begon een speech... en raakt……

...die was werkelijk ook helemaal dronken. En wij vonden dan dat dat moest vermeld worden. En die burgemeester begon een speech... en raakte in de war. Hij kwam er niet uit. Maar bij die draverij.. ...die daarop volgde, was er steeds een valse start. Dus wij namen die bel van die valse start... ...zetten dat dan aan de burgemeester. Hij zei... valse start. En dan begon die burgemeester weer met zijn eerste zin. Wij lieten die bel weer luiden. Hij zei... ...maar zo behandelen wij alle autoriteiten. Want vergeet niet, die waren hier ook kind aan huis. Die autoriteiten voelden best dat die omroep een rol speelde. En die waren...

Maar het was geen omroep voor die autoriteiten?

Maar het was geen omroep voor die autoriteiten?

Nee, wel een beetje met de autoriteiten. Kijk, er was minder tegenstelling... ...dan in de zestiger jaren. We waren in de wederopbouwtijd. ……

Nee, wel een beetje met de autoriteiten. Kijk, er was minder tegenstelling... ...dan in de zestiger jaren. We waren in de wederopbouwtijd. Er was over het algemeen weinig tegenstelling. Ook politiek. Het was de tijd van de bevroren lonen. Dat iedereen inleverde om die economische structuur weer te veranderen. Het was een tijd dat... minister Zijlstra... die nu directeur van Nederlandse Bank is... indie tijd de loonniveau... laag hield om maar iedereen kans te geven... ...om op te bloeien. Ze denken dat dat nou nog werkt, maar dat is een misverstand. Maar daar gaan we nou niet op in. Maar in ieder geval... ...die tijd was de wederopbouwtijd... ...de reconstructie en de herstructurering... ...van onze economie.

Kijk maar naar die kabinetten. Alle partijen zaten erin. Wat wie nu zo graag wil... ...dat was toen een feit. Maar het was ook een barre ti……

Kijk maar naar die kabinetten. Alle partijen zaten erin. Wat wie nu zo graag wil... ...dat was toen een feit. Maar het was ook een barre tijd. Want er waren ontzaggelijk lage lonen... ...en iedereen deed vreselijk zuinig aan. Maar in die tijd...

...de gemeenschappelijke inspanningen op die noemer... ...vond je elkaar toch?

...de gemeenschappelijke inspanningen op die noemer... ...vond je elkaar toch?

Ja, daar zouden we natuurlijk nog uren over door kunnen praten. Ik vond het ook heel gezellig, maar we moeten helaas stoppen. Dit was Radio……

Ja, daar zouden we natuurlijk nog uren over door kunnen praten. Ik vond het ook heel gezellig, maar we moeten helaas stoppen. Dit was Radio Noord voor vandaag.