Mevrouw vertelt dat ze haar verloofde een volledige Ausweis heeft weten te bezorgen, door bij de Ortskommandant in de Brugstraat een verhaal……

Mevrouw vertelt dat ze haar verloofde een volledige Ausweis heeft weten te bezorgen, door bij de Ortskommandant in de Brugstraat een verhaal op te hangen dat het Ausweis van haar verloofde per ongeluk half verbrand was en dat ze een nieuwe wilde. Ze maakte de man wijs dat hij nummer 18, wat stond voor de ziekte TB, op zijn Ausweis had staan. De mensen waren beducht voor TB en hij kreeg zo een nieuw Ausweis Radio's moesten ingeleverd worden en tin ook. Maar een kraantjespot hebben ze nooit ingeleverd, niet eens verstopt, die ze kochten bij een verkoper in de Stoeldraaiwersstraat. Mevrouw heeft ook als verpleegster gewerkt aan het HW Mesdagplein. Ze kreeg hiervoor een vergunning buiten Sperrtijd over straat te mogen. Dat vond ze best griezelig. Ze vertelt over haar tijd in Wagenborgen, waar ze emmers met zand klaar hadden staan om op brisantbommen te gooien mochten die per ongeluk bij de inrichting belanden. Dat is nooit gebeurd. Ze vertelt dat de Joodse kinderen uit Wagenborgen zijn weggehaald, maar zij zat toen al in de Achterhoek. Mevrouw heeft jarenlang na de dood van haar man een Joodse vriend gehad. Ze kende in de oorlog ook wel Joodse mensen. Een gezin dat ze kende werd 's nachts opgehaald. Ze had wel een idee wat er met de Joodse mensen gebeurde, maar dat het zo erg was, kon ze niet bevroeden.

Haar verloofde moest onderduiken in de Achterhoek omdat het te gevaarlijk werd in Groningen. In Sinderen kon hij radio luisteren en verzetsw……

Haar verloofde moest onderduiken in de Achterhoek omdat het te gevaarlijk werd in Groningen. In Sinderen kon hij radio luisteren en verzetswerk plegen. Daar zaten mensen die in dienst moesten. Er was daar veel te doen en daarom vroegen ze mevrouw of ze kon meehelpen. In Wagenborgen vonden ze het goed dat ze vertrok. Sowieso was de heersende opvatting dat je niet te lang onder die psychiatrische mensen moest vertoeven. Ze vond het ook zwaar daar, ook om te zien hoe hardhandig personeel soms omging met patiënten.

Catharina Christina Johanna (Toos) Van Etten-Wubbolt, geboren 29 oktober 1918 in Groningen. Woont nu al 50 jaar in Paterswolde. Afkomstig ui……

Catharina Christina Johanna (Toos) Van Etten-Wubbolt, geboren 29 oktober 1918 in Groningen. Woont nu al 50 jaar in Paterswolde. Afkomstig uit groot gezin, twee broers en twee zussen boven haar en nog twee kinderen onder haar. Vader had kleine limonadefabriek in de Soephuisstraat later in de Poelestraat die slecht liep in de crisisjaren. Hij maakte ranja van echte sinaasappelen. Vader was creatief, maar had z'n tijd niet mee. Mevrouw waste vroeger wel flesjes en hard meehelpen. Haar moeder was labiel en zat in inrichting. Op dertienjarige leeftijd werd ze van school gehaald om de huishouding te gaan doen. Eten koken deed haar vader. Lagere school volgde ze in de Tuinbouwdwarsstraat op de meisjesschool en vervolgens na een verhuizing in de Polderstraat. Daar werd ze van school gehaald. Zo ging dat. Ze zette zich in voor het gezin. Ze is geboren in de Moesstraat en daarna betrok het gezin een iets ruimere woning in de Concordiastraat. Vader had een café vlakbij de Martinitoren, maar hij dronk zelf te veel. Er volgde een verhuizing naar de Nieuwstraat, maar dat was geen succes. Een vervelende buurt. Ze kreeg als katholiek meisje verkering met een gereformeerde jongen. Dat vond ze geen probleem, maar haar vader wel. Het was die verkering uit of zij eruit. Ze is toen uit huis gegaan en heeft in de psychiatrie in Wagenborgen gewerkt als leerling-verpleegster. Dat was leerzaam.

In 1933 was vader werkloos. Hij kreeg 10 gulden in de week waar het hele gezin van moest leven. Haar oudere broers en zussen werkten. Als d……

In 1933 was vader werkloos. Hij kreeg 10 gulden in de week waar het hele gezin van moest leven. Haar oudere broers en zussen werkten. Als dienstmeisje verdiende je 2,50 gulden in de week. Ze heeft hiervan geleerd zuinig te zijn en steeds iets meer te bereiken. Nieuwe dingen konden niet gekocht worden. Van school kregen ze in de Poelestraat van de bedeling kleren. Dat was heel vernederend voor een kind. Ook al was het crisis.

Op het moment dat haar moeder weer in huis kwam, heeft ze allerlei baantjes gehad. Het was best streng thuis. Om elf uur deed vader de deur ……

Op het moment dat haar moeder weer in huis kwam, heeft ze allerlei baantjes gehad. Het was best streng thuis. Om elf uur deed vader de deur op de knip en kon je er niet meer in. Ze heeft het een keer uitgeprobeerd met haar zus, dat ze op 28 augustus om kwart over elf thuiskwamen. De deur was op slot. Toen gingen ze naar een andere zus, maar die wilde hen niet hebben. Vervolgens weer naar huis. Moeder deed open en vader gaf haar een schop. Ze wilde gewoon uitproberen wat er gebeurde. Ze wilde vuurwerk zien op Bommen Berend en nadien flaneerden jongelui op de Vismarkt. Dat wilde zij ook meemaken. Gronings Ontzet werd indertijd gevierd met vuurwerk op de Grote Markt. Vader nam uit de Soephuisstraat een trap mee en dan konden ze in de Poelestraat op een trap het vuurwerk zien dat werd afgestoken bij het Scholtenshuis. De paardenkeuring vond ze niet zo leuk. Studenten kon je vroeger herkennen aan de baret die ze op hadden. Rechten studenten droegen een gele baret. Op 28 augustus zaten ze in rijtuigen en werden ze dronken. Bij de Waag gingen ze dan kijken hoe ze daar liepen naast de rijtuigen met fakkels . Groningen was een echte studentenstad. Als kind gingen ze op 11 november al naar het centrum, waar nu de V&D zit zat toen de studentensociëteit.

Op haar zeventiende werkte mevrouw bij een sigarenwinkel en in de Oosterstraat werkte ze in een lampenkapzaak. Ze maakte daar lampenkappen e……

Op haar zeventiende werkte mevrouw bij een sigarenwinkel en in de Oosterstraat werkte ze in een lampenkapzaak. Ze maakte daar lampenkappen en richtte de etalage in en deed lampenverkoop. De gereformeerde jongen leerde ze kennen in de Oranjewijk. Ze is met hem ondergedoken geweest. Ze waren zes jaar verloofd. In de HW Mesdagstraat woonden ze bij een gereformeerd gezin in.

Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak zat mevrouw in Wagenborgen. Ze is toen gevraagd naar de Achterhoek te komen, waar ze met twintig mensen ……

Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak zat mevrouw in Wagenborgen. Ze is toen gevraagd naar de Achterhoek te komen, waar ze met twintig mensen op een boerderij in Sinderen woonden die ondergedoken zaten omdat ze als soldaat niet naar Duitsland wilden. Drie jongens met hun verloofden zaten daar. Ze werkte daar in zekere zin vrijwillig, als dienstmeisje.

Haar familie was fout, vader zat bij de NSB, een zus was verloofd met een SS-er een andere zus ging met Duitsers om. Vader wilde niet weten ……

Haar familie was fout, vader zat bij de NSB, een zus was verloofd met een SS-er een andere zus ging met Duitsers om. Vader wilde niet weten waar zijn dochter zich ophield. Vanaf het begin sympathiseerde haar vader met de NSB. Het ging hem om een beter bestaan. Dat gebeurde meer, ook veel Drentse boeren redeneerden zo volgens mevrouw. Vader hield redevoeringen. Gereformeerden zaten relatief veel in het verzet. Ze zat met haar verloofde in de Schildersbuurt in een gereformeerde buurt. Mevrouw is later ook gereformeerd geworden. Ze herinnert zich het begin van de oorlog. Dat ze luisterde bij haar verloofde in de Graaf Adolfstraat naar de radio waarin werd verkondigd dat de Duitsers de macht overnamen in Nederland. Ze heeft de Duitsers zien binnenkomen in de Poelestraat. Vreselijk vond ze dat en eng. Ze heeft ze vijf jaar later ook weer zien vertrekken vanaf de Korreweg. Mensen raakten uitgehongerd tijdens de oorlog. Er waren bonnen, maar er was niet genoeg. Ze herinnert zich bij de universiteit in de rij te hebben gestaan bij een gaarkeuken. Ze was vel over been na de oorlog. Ze heeft ook nog pneumothorax gehad, maar herstelde daar heel goed en snel van.

In de HW Mesdagstraat tijdens de oorlog, zaten twee jongens ondergedoken in hun eigen huis. De Duitsers controleerden vanaf de Kraneweg elk ……

In de HW Mesdagstraat tijdens de oorlog, zaten twee jongens ondergedoken in hun eigen huis. De Duitsers controleerden vanaf de Kraneweg elk huis. Dat gaf paniek in huis. Hun inloopkast annex schuilplek kon nog niet goed dicht. Mevrouw wist niet dat die schuilplaats er was. Ze sloot de kast. De andere jongens verdwenen in de tuin. Duitsers kwamen inderdaad in huis, om de stoppen uit te draaien zodat er niet meer naar de Engelse zender geluisterd kon worden. 's Avonds wekten de jongens stroom op met een omgekeerde fiets. Toen konden ze alsnog illegaal radio luisteren. In dat huis lagen een stengun en een ploertendoder. De jongens in het huis en anderen oefenden ermee omdat ze de Canadezen tegemoet wilden komen bij de Hoornsche Dijk. Ze vertelt over een van de jongens die met een radio kwam aanzetten met de vraag of zij die wilde bewaren. Dat wilde ze wel, maar ze waarschuwde de jongen ook die gewoon de radio achterop de fiets vervoerde. Terwijl er naast hen NSB'ers woonden. Mevrouw sluit niet uit dat ze als ze thuis was blijven wonen, ook had gesympathiseerd met de Duitsers. Door de omgang met de gereformeerde jongen en de verzetsmensen die zich in die kringen bevonden is dat niet gebeurd.

…ns een kampeerwagen in Tynaarlo. Ze stond bij het natuurbad, met haar (nieuwe) man met wie ze inmiddels getrouwd was. Tijdens de bevrijding was ze ziek, had ze pneumothorax. Ze…

In de HW Mesdagstraat verstopte ze de wapens op haar kamer,een stengun, ploertendoder en revolver en ze liet de jongens hiermee omgaan. Dat was haar verzetswerk. Na de oorlog wilde ze dat die wapens weer weg gingen en ingeleverd zouden worden. Mevrouw kan zich niet herinneren echt bang geweest te zijn in de oorlog. Anders ben je er ook niet geschikt voor. Je moet ook je mond kunnen houden. Dat kan ook niet iedereen, maar zij wel. Wat ze van de oorlog heeft geleerd, is vrede te bewaren met elkaar. Ze vertelt over de boerderij in de Achterhoek. Waar de onderduikers in een schuur sliepen en vele onderduikers in de omgeving zaten. Ze herinnert zich ook het treintje bij Dinxperlo. Vanuit de Achterhoek ging mevrouw naar familie in Arnhem en vandaar weer naar Groningen naar de HW Mesdagstraat. Daar deed ze dus verzetswerk, ook handel in bonkaarten. Ze vertelt dat ze in Arnhem de broer van haar verloofde voor het laatst heeft gezien. Hij is doodgeschoten nadat hij verraden was vanwege een overval in Amsterdam had gepleegd. Deze dood, en alle andere jonge mensen die hun leven hebben gegeven, greep haar erg aan, nog steeds. Wat dat betreft heeft ze ook te doen met moeders van jonge soldaten die in Afghanistan sneuvelen. Ze herinnert zich nog wel verhalen uit het verzet wat er gebeurde, maar het beste was gewoon niet te praten (en veel te doen). Aan het einde van de oorlog moest ze uit het huis aan de Mesdagstraat, het was uit met de gereformeerde verloofde en ze had een nieuwe vriend. Ze kocht vervolgens een kampeerwagen in Tynaarlo. Ze stond bij het natuurbad, met haar (nieuwe) man met wie ze inmiddels getrouwd was. Tijdens de bevrijding was ze ziek, had ze pneumothorax. Ze hoorde het feestgedruis, maar ze zag er niets van. Haar verloofde had de verkering bovendien verbroken. Ze liep al met al twee jaar bij het Diaconessenziekenhuis voordat ze genezen was.